Далай агуу том, завь өчүүхэн жижиг

Ярилцлага


                                
ЯРИЛЦЛАГЫН ӨМНӨ УНШИХ ЭШЛЭЛ 

“УБДС-т оюутан байсан цаг. Гуравдугаар дамжаанд байсан юм уу даа. Даваасамбуу, Сүхтогоо бид гурав орчуулга хийхийн бөөн хорхой. Тэгтэл хэвлэлийн нэгдсэн редакц гэдгээс орчуулга заахаар хоёр багш ирэв. Нэгийг нь Самдан гэнэ. Манай бүлэгт хичээл заав. Самдан багш маань “Та нар манай редакц дээр очиж бай” гэж хэлэв. Бид гурав ч тууж хүрэлгүй яах вэ! Чингэхэд уран зохиолын редакцид залуухан өндөр шар хүн хүний орчуулсан номыг ариутган сууж байх. Амар редактор гэдэг тэр аж. Самдан багш маань улс төрийн зохиолын орчуулгын редакцынх. Би уран зохиолынх руу нь татагдах. Эрийн санаа мухаргүй гэж тэр юм биз дээ. Тэгээд Амар гуайн дэргэд зогсож, ном хэрхэн шүүтгэж байгааг нь харж хэдэн цагаар хамаагүй зогсох. Амар гуай суудлаас бараг босно гэж үгүй. Өрөөнд нь “буу халж” байгаа хүмүүсийн хөөрөлдөж байгаад хааяа нэг үг хавчуулна. Засаж байгаа орчуулгаа л шагайгаад суугаад байна. Ингэж Амар багштайгаа танилцсан юмсан. Чингээд тийш байнгын гүйдэлтэй болсон доо. Далд санаа нь нэг ном аваад орчуулчих. Жинхэнэ бүдүүн зүрх гэдэг л тэр байсан байх. Юу гэж л нусгай, жулдрай оюутанд ном сэглүүлж байх вэ дээ, тэр ойлгомжтой. Тэгсээр би сургуулиа төгсөж, сургуульдаа багш ухаантай юм болов. Нэгдсэн редакц руу гүйдэг хэвээрээ. Тэр гуравдугаар дамжаанаас л би мэр сэр юм орчуулж, “Залуучуудын үнэн”, “Пионерийн үнэн”, “Хөдөлмөр” зэргийг бууддаг болсон л доо. Амар гуай тэр бүхнийг ажиглаж байсан бололтой байдаг. “Над нэг орчуулах ном өгөөч” гэж ам нээхгүй. Зүрх алдана. Тэгтэл нэг өдөр Амар гуай маань өөрөө хэлж байна: “Чи Францын зохиолч Анатоль Франсын “Боги жаждут” номыг орчуулж үзэхгүй юү. Гэхдээ эхлээд чамаас “проба” авна” гэж байна. Би золтой л үсрээд тааз толгойгоороо эгээ л цохичихсонгүй. Тэр Анатоль Франс гэдэг нь ямар хүн юм, бүү мэд ээ. Тэр “проба” нь ч юу юм хэн мэдлээ. Ганцхан орчуулах ном гэдэг л чихэнд хангинаж, би ном орчуулах нь гэдэг л толгойд шуугина. Тэгээд маргааш нь Амар гуай маань өөрийнхөө гэрийн номын сангаас Анатоль Франсын “Боги жаждут” гэсэн номоо авчирч над өгөөд, “За чи гэртээ аваачиж, арван хуудас хийгээд маргааш над дээр аваад ир” гэдэг байгаа. Би номыг нь гараас нь арай л булааж аваагүй байх аа. Номыг аваад гэр рүүгээ хөл газар хүрэхгүй юм харайлгав. Уг нь тэр “проба” (туршилт) гэдэг юмыг “нусан журууд”-аар хийлгэхдээ ариутган шүүгч нар дэргэдээ суулгаж байгаад хийлгэдэг байсан л даа. Одоо бол дуртай нь сайн сайн зохиогчийн номыг барьж аваад л дураар сэглэдэг болж дээ. Амар багш тэгж гэрт ном өгч явуулдаг нь “Энэ нөхөр ямартай ч хүнээр хийлгээд ирэхгүй. Өөрөө муу сайн ч нухна” гэж над итгэсэн хэрэг. Энэ итгэлийг даалгүй яах вэ? Шөнөжин шахуу нухаж байж эхний арван нүүрийг орчуулаад, маргааш нь тавьж хүрэвэй. Амар гуай нөгөөхийг маань аваад, шууд үзэж гарлаа. Амар гуайн царай гэрэлтэй болбол дотор сайхан болоод л, хөмсөг зангидвал дотор палхийгээд л…Иймэрхүү гуч дөчөөд минутыг авсан байх. Их л удах шиг болсон. Улаан бэхт үзгээр тийм ч их юм зассангүй. Энд тэнд нь ганц хоёрхон “олив”. Тэгээд Амар гуай хэлж байна. “Болж байна аа, одоо Содномдаржаа дээр хоёул орно оо” гэж байна. Содномдаржаа гэдэг нь Хэвлэлийн нэгдсэн редакцийн Ерөнхий редактор. Том дарга. Би ганцаараа бол тийш зүглэх ч үгүй. Амар гуай орно гэж байгаа болохоор дагаад л орж явчихлаа. Амар гуай намайг түүнд танилцуулж байна аа. Энэ Аким сонин хэвлэлээр олон юм орчуулдаг л гэнэ. Сургуулиа төгсөөд тэндээ багшаар үлдсэн л гэнэ. Уран зохиолын орчуулгад элэгтэй ийм залуучуудыг дэмжих хэрэгтэй л гэнэ. Хамгийн сүүлд нь “Акимаас “проба” авлаа. Маш сайн хийж байна” гэдэг байгаа. Чингэхэд нь яс хавтайхын хажуугаар “би чинь тэгвэл лут орчуулагч болж байгаа юм байна шүү дээ” гэсэн омгорхол ялихгүй “толгойгоо цухуйлган” алдаж байх юм. Хэрээ мэдэхгүй амьтан гэдэг л тийм байдаг байхгүй юү. Амар гуай маань “Үүгээр дандаа эргэлдэж байдаг нөхөрт нэг ном өгъе, түүнийг даргаараа зөвшөөрүүлье” гэж бодохдоо тэгж зад магтсан хэрэг л дээ. Гэтэл би… Амар гуай хэлж байгаа юм чинь “ногоон гэрэл” дороо л асаа биз дээ! Чингээд би тэр номыг “Ундаассан бурхад” нэртэйгээр орчуулж, Амар гуай маань өөрөө ариутган шүүгээд хэвлүүлж билээ. Гэтэл Анатоль Франс гэж хэн байсан гээч! Нобелийн шагналтан! Миний хувьд тун чиг бүдүүн зүрх байсан…” 
ЭХ СУРВАЛЖ: Го.АКИМ, 
“Дуун хөрвүүлэгчийн тавилан” хөрөг нийтлэлээс
                         







“Бороо дөрвөн жил, арван нэгэн сар, хоёр өдөр оров.” “Зуун жилийн ганцаардал” романы нэг дүр бороо зогстол хаашаа ч явахгүй гэж хэлээд хэлсэндээ хүрдэг хэсэг бороо орох бүрт, бүр зогсохоо мэдэхгүй шаагих болгонд санаанд буудаг юм. Нэг удаа яг тийм борооноор яг тийм амлалт өгч билээ. Гэхдээ зохиолд гардаг шиг дөрвөн жил, арван нэгэн сар бороо ороогүй нь мэдээж. Үдэд эхэлсэн бороо оройн хэрд ер зогсох шинжгүйг анзаарсан би Улаанбаатарын бороо яажшуухан эхлээд яажшуухан дуусдагийг мэдэх тул “Бороо зогстол гэртээ харихгүй” гэж өөртөө ам бардам хэлээд түүнийхээ шанд ажлын ширээнийхээ ард бүтэн хоёр өдрийг бороо чагнаж өнгөрөөсөн юмдаг. Тэгэхэд бороо орсоор л байсан, орсоор л байсан. Онгорхой цонхоор орчин тойрныг ажихуйя, хүн хүрч очдоггүй эзэнгүй мухраас өөр юу ч үгүй. Гагц тэнд бороо л байсан, бороо л байсан. Ер нь яг үүн шиг гэнэтийн хэрнээ гэмгүй амлалтууд амьдралд минь хэд хэд тохиож байсны хамгийн сүүлч гэвэл энэ ярилцлага. Хэзээ ч билээ дээ, Баабар гуайн “Дори идэр дүүдээ” номны хаа нэгтээ “"Зуун жилийн ганцаардал”-ын монгол орчуулга ёстой лут! Үүнийг би урьд гурван хэлээр уншсан мөртлөө монгол орчуулга дээр нь л амтыг нь авсан” гэж бичсэнийг уншаад “Нэг зохиолыг гурван өөр хэл дээр уншина гэж байдаг аа” хэмээн гайхширч, зохиолч болон орчуулагчтай нь зэрэг “танилцах”-ын мөрөөсөлд автахдаа бушуухан монгол орчуулгыг нь барьж авах сан гэж адгаж яарч явсан жирийн л нэг уншигч хүү хожим сэтгүүлч болоод сайх романы орчуулагчтай заавал хөөрөлдөнө гэж бодож явсныгаа гэнэтхэн хэрэгжүүлэхээр шийдсэн нь дөнгөж энэ намрын л хэрэг явдал. Нэгэнт өөртөө ам гарсан бол ухрах зам үгүй. Хүмүүний амьдралд амлалт шиг ариун гэгээн зорилго өөр юу байх билээ! Орчуулагчийн хөтлөхөө болиод удсан блогоос утасны дугаарыг нь эрж олох амархан, харин залгах хэцүү байлаа. Гурав хоногийн зайтай гурвантаа холбогдсоны эцэст аравдугаар сарын дундуурх, чухам онцгойрох шидгүй энгийн л нэг өдрийн өглөө нэгэн цагт өөрийнх нь даргалж явсан Үндэсний төв номын сангийн хүн төдийлөн орж гардаггүй уншлагын умгархан тасалгаанд дэлхийн олон сая уншигчийн догдлон уншдаг “Зуун жилийн ганцаардал” романыг эх хэлнээ бахдам сайхан хөрвүүлсэн, өдгөө нас сүүдэр ная дөхөж яваа Готовын Аким гуайг өмнөө суулгаад дуу хураагуураа асаах тэр мөч хүртэл ярилцлагаа ямар асуултаар эхлэх, ярилцлагынхаа гарчгийг ямар нэгэн байдлаар “тэнгис далай” гэсэн үгтэй холбох, ярилцлагаа гурван хэсэг болгон хуваагаад тус бүрт нь нэр оноох, бүр ярилцлагынхаа оршлыг яг ингэж бичнэ гэх зэргээр бүгдийг нэг бүрчлэн төлөвлөж амжсан боловч уг нь надаас л хамаарах учиртай ярилцлагын уур амьсгал гээч зүйл даанч миний санаснаар хөтлөгдөөгүй. Олон өдөр бие чилээрхүү байснаас болсон уу, эсвэл бэлдсэн асуултад минь учир байна уу, ярилцагч маань товч, цөөн өгүүлбэрээр хариулж байлаа. Гэхдээ л өөртөө гэнэтхэн, гэнэхэн амлаад, түүндээ хүрсэн минь “бахархаж болмоор зүйл” билээ. Яг одоо миний төлөвлөгөөний дагуу бол оршлын энэ хэсэгт Paris Review сэтгүүлийн 1981 оны өвлийн дугаарт нийтлэгдсэн колумб зохиолч Габриель Гарсиа Маркесийн ярилцлагаас хамгийн эхний асуултыг хариулттай нь эшилж, дараа нь яг тэр асуултаа Аким гуайгаас асууж ярилцлагаа эхлэх учиртай. “Ярилцлага хийхдээ та дуу хураагуур ашиглахыг хэрхэн хүлээж авдаг вэ?” гэх сэтгүүлчийн энгийн, гэнэн маягийн, магадгүй ярилцлагын уур амьсгалыг эерүүлэх зорилготой асуултад цагтаа хашир туршлагатай сурвалжлагч явсан Маркес ийн хариулжээ: “Үнэнийг хэлэхэд би одоо ч ярилцлагын үед дуу хураагуурыг хэрхэн зөв ашиглахаа мэддэггүй. Миний хувьд сайн ярилцлага хийх хамгийн зөв арга бол бүхий л ярилцлагын турш тухайн сэтгүүлч нэг ч тэмдэглэл хийхгүй байх явдал юм. Энэ бүхний дараа сэтгүүлч өөрөө тухайн ярилцлагаа эргэн санаж, ярилцагчийн хэлсэн үгээр биш, харин ярилцах явцдаа юу мэдэрснээ бичвэл зүгээр. Бас нэг үр дүнтэй арга бол тэмдэглэл хөтөлж, эргээд бичсэн зүйлээ ярилцагчийнхаа дотоод ертөнцөд нэвтрэх байдлаар хөрвүүлж бичих явдал. Ер нь ярилцагчийнхаа хэлсэн болгоныг үг гээлгүй хурааж авна гэдэг ярилцаж буй хүндээ тийм ч таатай байдлыг төрүүлдэггүй. Жишээ нь, дуу хураагуур асаачихлаар л би нэг л биеэ барьчихдаг, харин эсрэгээрээ дуу хураагуур байхгүй үед яг л өөрийнхөөрөө, хэн байсан тэрүүгээрээ л ярилцаж чаддаг.”


 ГАНЦААРДАХУЙ 


СЭТГҮҮЛЧ: -Ярилцлага хийхдээ та дуу хураагуур ашиглахыг хэрхэн хүлээж авдаг вэ?

ГО.АКИМ: -Хүний яриаг гүйцэд бичиж чадахгүй, хэлсэн ярьсныг нь ой тойндоо “барьж” дийлэхээ байсан өвгөн надад бол тун хэрэгтэй эд. Харин залууд бол дуу хураагуурын хэрэг гэж алга байлаа. Ярилцагч хүнийхээ хэлсэн ярьсныг гарын хурдаар бичиж хүчирдэг байсан. Ер нь дуу хураагуурын сул тал гэвэл үүндээ их найдчихдаг явдал юм. Асуух зүйлээ орхигдуулахаас гадна анхаарга муутай сонсох гээд байдаг.

СЭТГҮҮЛЧ: -Зохиолчийн өөрийнх нь хэлснээр 18 сарын турш нэг ч өдөр алгасалгүй бичиж дуусгасан “Зуун жилийн ганцаардал” романыг та хэдий хугацаанд орчуулж дуусгасан бэ?

ГО.АКИМ: -Гурван сар хэртээ суусан байх шүү. “Зуун жилийн ганцаардал”, “Цаазын тавцан” хоёрыг зэрэг ээлжилж орчуулсан. Тэр үед бидэнд нэг сарын хугацаатай уран бүтээлийн чөлөө олгодог байлаа. Тийм чөлөөгөө аваад хойшоо Сэлбийн амралтанд ганцаараа очиж Маркесээ эхлүүлсэн. Тэгэхэд өвөл байсан санагдана.

СЭТГҮҮЛЧ: -“Зохиолч хүний хамгийн хэцүү ажил бол эхний догол мөрөө бичих. Ганцхан догол мөр бичих гэж хэдэн сар болох үе ч бий” хэмээн Маркес хэлжээ. Тэгсэн атлаа 120 мянган үгтэй нүсэр романыхаа эхний өгүүлбэрийг бичгийн машиныхаа ард суусан даруйд нэг амьсгаагаар биччихсэн гэдэг. “Олон жилийн хойно хурандаа Аурелиано Буэндиа гэгчийн бие Макондогийн оршуулгын газрын хайсны дэргэд буудуулах гэж зогсохдоо, тэр жилийн нэгэн үдэш мөс үзүүлэхээр цыганууд дээр эцгийнхээ дагуулж очсоныг санаж авай...” Таны хувьд эхний өгүүлбэрийг орчуулж эхлэх мөч хэр хэцүү байсан бэ? 

ГО.АКИМ: -Орчуулга гэдэг зохиол бичихтэй адилгүй. Бичиж буй зохиолынхоо үйл явдлыг нягт нямбай төлөвлөж, утга агуулгыг нь сайтар бодож тунгаана гэдэг зохиолч хүний ажил. Харин орчуулагч хүн эхний өгүүлбэрээ тавиад эхэлсэн л бол хөлөг онгоц далайд гарсантай адил. Мэдээж аливаа зохиолыг орчуулж суухад эхний хэдэн хуудас амаргүй байдаг. Өгүүлэмж, хэл найруулгад нь нэгэнт автаад эхэлбэл цааш хөврөх амархан.

СЭТГҮҮЛЧ: -"Бичгийн машиндаа цаас эрж олох л их төвөгтэй байсан. Үг үсэг, хэл найруулгын алдаа гарах тоолонд цаасаа сугалж гаргаад хогийн сав руу тэр дор нь чулуудчихдаг байлаа. Тэгээд дахиад эхнээс нь бичдэг дээ" хэмээн Маркес дурсжээ. Та ч бас бичгийн машинаар бичдэг байлуу? 

ГО.АКИМ: -Роботрон гэж бичгийн машинтай байлаа. Түүгээрээ л цохино шүү дээ. Би бичгийн машинтай болоод л арван хуруугаар бичиж сурсан. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Орчуулж дууссаны дараа овоо зузаан цаас болсон байх даа.

ГО.АКИМ: -Учиргүй зузаан болсон шүү. Дараа нь улаан балаар эрээн болтол нь зассан. Хожим эх нооргийнхоо хагасыг Үндэсний төв номын санд өгсөн.

СЭТГҮҮЛЧ: -Өвгөн Буэндиа ямар нэгэн шидэт санаа бодож олохоороо өрөөндөө явж ороод олон сар өдрөөр бүгчихдэг шүү дээ. Таны хувьд орчуулга хийж суухад хамгийн тохиромжтой газар юу вэ? 

ГО.АКИМ: -“Зуун жилийн ганцаардал”-ын хагасыг Сэлбэд, нөгөө хагасыг гэртээ орчуулсан. Надад нэг онцгой чанар байдаг юм. Ширээнийхээ ард суугаад ажлаа эхэлсэн л бол ямар ч шуугиан чимээнд сатаарч тавгүйрхдэггүй. Гурван хүү маань тэрсхэн өссөнийг ч хэлэх үү, дэргэд ирээд гүйлдэнэ, ноцолдоно. Тэглээ гээд надад ер нөлөөгүй. Нарийндаа төвлөрөл ч бас ганцаардал. Хэрэв төвлөрч л чадвал уулын бөглүү мухарт ганцаар байна уу, аль эсвэл гэртээ олны дунд сууж байна уу ямар ч ялгаагүй.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та тэр үед өдрийн хэд орчим цагийг орчуулгад зориулж байв?

ГО.АКИМ: -Амралтын газар бол 7 өнгөрөөж босоод өглөөний цайны дараа сууна. Харин гэртээ бол ихэвчлэн ажлаа тарж ирчихээд оройн цагаар суусан.

СЭТГҮҮЛЧ: -Хэвлэгдэж гарсны дараа хатуу хавтастай номоо гар дээрээ тавих, уншсан хүмүүсийн урмын үгийг сонсох ямар санагдсан бэ?

ГО.АКИМ: -Хоёр сарын дотор л зарагдаад дуусчихсаныг бодвол уншигчдад таалагдсан юм байлгүй. (Инээв)

СЭТГҮҮЛЧ: -Өөрийнх нь хамгийн алдартай зохиол монгол хэлнээ яруу сайхан буусан гэдгийг Маркес мэдэж амжсан болов уу?

ГО.АКИМ: -Нэг монгол залуу Америкт явж байгаад Маркестэй таарсан юм билээ. Тэр тухайгаа “Өдрийн сонин”-д бичсэнийг олж уншсан. Даанч хайчилбар хийж амжаагүй. Тэр тэмдэглэлд дурдсанаар бол өөрийнх нь роман монгол хэлнээ буусан гэдгийг Маркес дуулаад “Тэгвэл тэр орчуулагчаас нь мөнгө нэхнэ ээ” гэж хэлээд учиргүй инээсэн гэдэг. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Холын Колумбад та очиж үзэхийг, бас Маркестэй уулзахыг хүсч байв уу? Ер нь орчуулсан зохиолуудынхаа үйл явдал гардаг нутаг оронд биеэр очиж үзэх боломж гарвал та аль зохиолоо сонгох вэ?

ГО.АКИМ: -Маркесийг урьж авчрах сан гэж боддог байлаа. Чингиз Айтматовтой уулзахсан гэж хүсдэг байлаа. Амьд сэрүүн байсан бол аль алиныг нь олон асуултаар шалгаамаар байна. Даанч хэнтэй нь ч уулзах бололцоо гарсангүй. Мэдээж Колумбад очвол сайхан л байх. Болдогсон бол аливаа зохиолыг орчуулахын өмнө тухайн нутаг оронд нь очоод үзчихвэл зүгээр сэн.




 ДУРСАХУЙ 


СЭТГҮҮЛЧ: -Таны төрж өссөн Дорнод аймгийн Матад сумын төв Макондогоос ер дутахааргүй алс бөглүү суурин. “Юмс шинэхэнээрээ, олон юмс нэр усгүй” байхад та тэнд төрсөн. Өсөж торнисон суурингаа яг л Макондо шиг дүрсэлбэл? Тэнд ер нь сэтгэл татам юу юу байна вэ?

ГО.АКИМ: -Манай сум бөглүү бөглүү, бүр одоо ч тийм хэвээр. Тэнд чинь алдарт Мэнэнгийн тал буй. Тэнгис мэт тэнэгэр уудам талын баруун хормойд Матадхаан уул гэж бий, тэр уулын баруун хаяанд би төрсөн. Сумын төв маань ганц хоёрхон байшинтай жижигхээн суурин, яг л зохиолын эхэн дэх Макондо шиг. Баригдаж дуусаагүй ганц “туурь”-тай, тэнд нь ихэвчлэн адуу мал хашна. Хожим тэр нь манай сургууль болсон. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Таны аав бага ангийн багш байсан. Та аавынхаа тухай дурсаач.

ГО.АКИМ: -Манай аав дөчөөд оны үеийн багш. Тэр үед чинь хүмүүс хүүхдээ сургуульд өгөх дургүй байлаа. Аав маань айл айлаар хэсэж ятгахыг нь ятгаж, загнахыг нь загнасаар сургуульд элсүүлнэ. Энэ тухай сургуулийн захирал байсан Дондог гэж өвгөний “Саруул талын сургууль” гэх дурсамжид тодорхой гардаг. Сургуулийн гурван ажилтан гэгдэх нэг захирал, хоёр багш хөдөөгүүр явж хүүхдүүд элсүүлэхээр гурван тийш гараад л явдаг байж.

СЭТГҮҮЛЧ: -Аав тань зохиолч Н.Надмидын “Залуу жуулчид” туужийг анх танд уншуулахаар өгсөн гэдэг байх аа? Хожим тэр хүнтэй хотод таарсан гэдэг шүү дээ.

ГО.АКИМ: -Хоёрдугаар ангид байхад аав маань аймаг ороод ирэхдээ “Залуу жуулчид” гэх хүүхдийн адал явдалт тууж авчирч өгсөн юм. Хөдөө гадаа явах дуртай болсон минь энэ номоос үүдэлтэй гэж боддог. Надмид гэж зохиолчтой нь сүүлд таарсан. Зохиолчдын хороон дээр өндөр жижүүр өвгөн байсан даа. Тэгтэл багад уншсан дуртай номын маань зохиолч тэр өвгөн байсныг огт мэдэхгүй хажуугаар нь мэндлээд л өнгөрдөг байж.

СЭТГҮҮЛЧ: -Аав тань Сталины ботиос уншуулдаг байсан гэл үү?

ГО.АКИМ: -Дөрөвдүгээр ангид ордог жил аав маань хүрэн хавтастай товхгор зузаан ном авчраад унш гэлээ. Тэр нь Сталины боть. Чухам хэддүгээр боть байсныг санадаггүй юм. Ингээд уншлаа, эхний удаа юу ч ойлгоогүй. “Аав аа, би ойлгохгүй байна” гэтэл “Дахиад унш” гэсэн. Энэ маягаар гурван ч удаа уншсан санагддаг. Тэр большевик, меншевик, эсер энэ тэрийг дөрөвдүгээр ангийн хүү уншаад ер ойлгохгүй гэдгийг аав сайн мэдэж байгаа. Харин надад унших дадал суулгах гэж л тэгсэн хэрэг.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та арван жилээ төгсөөд шууд орос хэлний ангид ороогүй юм билээ?

ГО.АКИМ: -Авсан хуваарь маань шугам зургийн анги. Дээд тоо үздэг гэхээр нь айсандаа орос хэлний ангид бүртгүүлчихсэн юм.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та ер нь Орос явж үзэлгүй, Багшийн дээдийн орос хэлний ангид сураад л орос хэлийг гаргууд сайн эзэмшчихсэн хэрэг үү? 

ГО.АКИМ: -Оюутан байхад орос багш нар хичээл заадаг байсан. Ингээд орос хэлэндээ жаахан дөртэй болоод ирмэгц ном уншиж эхэлсэн дээ. 

СЭТГҮҮЛЧ: Хэн хэнийг их уншиж байв?

ГО.АКИМ: -Достоевский, Толстой, Пушкин гээд бүгдийг уншсан.

СЭТГҮҮЛЧ: -Оросын сонгодгуудыг уншихад аль зохиолч уншихад хамгийн төвөгтэй хэлтэй санагдсан бэ?

ГО.АКИМ: -Достоевксийн хэл жаахан хэцүү. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Уншиж байхдаа толь бичиг хэр хардаг вэ?

ГО.АКИМ: -Нэг их тольдоод байдаггүй. Шууд л уншчихдаг. Гол нь агуулгаа барьж авах хэрэгтэй. Толь бичиг эргүүлээд байвал тэр зузаан зузаан номуудыг хэдийд нь барж дуусгах вэ. Мэдээж унших явцад мэдэхгүй үг гарвал хар аяндаа цээжинд тогтчихдог юм. Ингээд олон гарсан үгээ сүүлд нь тольдоод харчих хэрэгтэй. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Та залуудаа шүлэг бичих гэж оролдоод орхисон гэсэн. Танд үг байна, утга зохиол талын мэдлэг байна, чухам юу нь дутуу санагдав?

ГО.АКИМ: -Дутуу санагдсан зүйлгүй. Зүгээр л орчуулга руугаа голлоод орчихсон хэрэг
.
СЭТГҮҮЛЧ: -Таны тэмдэглэлүүдийг уншиж байхад шүлэг цээжээр эшилж байгаа хэсэг олон тааралддаг. Шүлгийг цээжилье гэж цээжилдэг үү, эсвэл унших явцад цээжинд тогтчихдог хэрэг үү?

ГО.АКИМ: -Би чинь Явуу, Пүрэвдорж, Нямаа эд нарынхаа шүлгийг бүгдий нь шахуу цээжээр мэддэг байлаа. Одоо заримаас нь мартаж. Ер нь дуртай шүлгээ зориуд цээжилдэг. Миний уншиж цээжилсэн хэдэн шүлэг, дээрээс нь Ри багшийн найруулга намайг орчуулга оролдоход их тус болсон доо.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та “Ил товчоо” сониныг 1999 он хүртэл эрхлэн гаргасан. Маркес сурвалжлагч байсан бол та редакци хариуцсан эрхлэгч байжээ. Олон ч сайн сэтгүүлчийг нэг редакцид нэгтгэсэн. Ер нь сайн сэтгүүлчийн нийтлэг шинж юу вэ?

ГО.АКИМ: -Боловсролгүй байж болно, гэхдээ сэтгүүлч хүнд авьяас чухал. Дан ганц боловсролтой байлаа гээд авьяасгүй бол сайн сэтгүүлч гэгдэхгүй. Сэтгүүлч хүн гэдэг мөн чанараараа уран бүтээлчээс өөрцгүй. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Та Бямбын Ринчен гуайг багшаа гэж хүндэлдэг хэрнээ барааг нь хоёр гурван удаа холоос харж, лекцэнд нь хэдхэн удаа сууж үзсэн гэдэг. Ри багш лекц уншихдаа их намуухан ярьдаг байсан гэдэг нь үнэн үү?

ГО.АКИМ: -Эхэндээ зүгээр ярина. Жаахан шуугилдаад эхэлмэгц дуугаа намсгадаг. Тэгэхэд танхим тэр аяараа нам гүмд автдаг. Мэдээж мань мэт нь шуугилдахгүй, үгий нь анхааралтай сонсох гээд хамгийн урд эгнээнд бусдаас өрсөж очоод суучихна.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та Ри багш руу хоёр удаа залгаж үг асуусан гэдэг байх аа? Утасны дугаарыг нь олох хэцүү юу?

ГО.АКИМ: -Бүгдээрээ шахуу мэддэг байх шүү. Өвгөн лав утсаа авахгүй байна гэж үгүй. Юу ч асуусан, “Утсаа барьж бай” гээд л цааргалалгүй хариулна. Утсаар ярих нь хүртэл намуухан. Хариултыг нь үг гээлгүй сонсохын тулд харилцуураа чихэндээ наачихдаг байв.  

СЭТГҮҮЛЧ: -Та Эрнест Хэмингуэйн “Өвгөн тэнгис” туужийг эх хэлнээс нь бахтай сайхан орчуулсан. Кубад очиж гэр музейд нь хүртэл зочилсон. Өвгөний өглөө бүр загасчлахаар гардаг байсан тэнгис далай танд ямаршуу сэтгэгдэл төрүүлсэн бэ? 

ГО.АКИМ: -Хэмингуэй “Өвгөн тэнгис” туужаа 1951 онд бичиж дуусгасан. Миний бие 1979 оны зун Кубад сурвалжлах ажлаар очихдоо Хавана хотын хаяан дахь Хэмингуэйн гэр музейд зочилсон юм. Тэгэхэд би “Өвгөн тэнгис”-ийг хожим орчуулна гэж зүүдлээ ч үгүй явлаа. 

Далай мэдээж яриангүй сайхан. Олон жилийн дараа “Өвгөн тэнгис”-ийг орчуулан суухад Хэмингуэйн дүрслэн бичсэн, бас миний үзсэн тэр далай нүдний өмнө дахин тодрох шиг болсон. Зохиолын гол дүр Сантьяго өвгөн хөлгүй цэнхэр далайд гав ганцаар хөвөн явахдаа дээгүүр өнгөрөх нисэх онгоцыг хараад “Тийм өндрөөс далай ямар байдалтай харагддаг бол?” хэмээн өөрөөсөө асуудаг шүү дээ. Бас өвгөн “Далай агуу том, завь өчүүхэн жижиг. Нүдэнд торохгүй байлгүй” гэж хэлдэг. Буцах замдаа би Хаванагаас хөөрч далай дээгүүр дүүлэн нисэхэд өвгөний өдөр бүр загасчилдаг Карибын тэнгис номин цэнхэр, жаахан холдохоороо гүн хөх өнгөтэй харагдсан. 

СЭТГҮҮЛЧ: -“Ри багшийн орчуулсан Н.В.Гоголийн “Тарас Бульба”, “Мөнгөн ноён” гэсэн хоёр ном миний багш. Яаж орчуулсан гэдгийг үг болгоноор нь тулгаж үзсэн. Ер нь энэ хоёрыг монгол найруулга зүйн охь гэж хэлнэ” хэмээн та нэг ярилцлагадаа ярьжээ. Хэдий насандаа ингээд уншчихав аа?

ГО.АКИМ: -Гуч гарсан хойноо “Орчуулгын санг уудлахад” номоо бичихийн тулд Ри багшийн орчуулгыг эх зохиолтой нь тулгаж харсан. Бүр өгүүлбэр өгүүлбэрээр нь тулгасан шүү. Ер нь орчуулгын онол гээч зүйлийг би оюутан байхаасаа сонирхсон. Тухайлбал гуравдугаар дамжаанд байхдаа “Зүйр цэцэн үгийг орчуулах нь” гэсэн өгүүлэл бичиж “Утга зохиол” сонинд нийтлүүлсэн байдаг. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Тулгаж уншсаны дараа орчуулгын чадвар хэр сайжирсан бэ? Тэндээс юу юу олж мэдэв?

ГО.АКИМ: -Орчуулга гэдэг дан ганц үгэнд, өгүүлбэрт баригддаггүй гэдгийг ойлгож авсан. “Мөнгөн ноён” дотроос би лав хувьдаа хэзээ ч тэгж орчуулж дөнгөхөөрөгүй нэг өгүүлбэр сонгож аваад олон жил хамт ажилласан Чойжил гэх өвгөнд “Орчуул” гээд өглөө. Тэр маш сайхан найруулгатай хүн байсан. Уг нь бас л миний нэг багш. Тэгсэн мөртлөө бид хоёр яг л найзууд шиг ярьдаг. Төдхөн орчуулсныг нь Ри багшийнхтай тулгатал хоёр үг зөрөөд, бусдаар бол найруулга нь яг адил. Хоёр өөр хүн нэг найруулгаар орчуулна гэдэг монгол хэлний найруулах ёс цаанаа нэг болохыг баталж буй хэрэг. Энэ мэтчилэн Ри багшаас сурсан эрдэм их бий. Мэдээж түүн шиг найруулж бичнэ ч гэж юу байх вэ! Гэхдээ миний бичсэн өгүүлбэр болгон хүнд ойлгогдоно гэж баттай хэлнэ. Ямар ч л байсан төөрдөг байшинд яваад орчихсон мэт зүйл бичихгүй. Орчуулсан ч тэр, бичсэн ч тэр. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Та “Монгол өвөрмөц хэлцийн тайлбар толь”-ио бүтээхдээ Монголынхоо бүх роман тууж өгүүллэгийг уншиж, хэрэгтэй гэснээ шигшиж байж бүтээсэн гэдэг. Бидний уншиж өссөн монгол зохиолчид маань хэл найруулгын хувьд ямар онцлогтой вэ? 

ГО.АКИМ: -Тэр үеийн аль ч зохиолчийн үг хэллэг үнэхээр баялаг. Адаглаад хэн ч уншсан ойлгогдохоор юм бичиж байж. Гэтэл би сүүл үеийн зарим зохиолыг уншаад ер ойлгохгүй юм. Монгол хэлний найруулга лав биш. Хоёрдугаарт тэдгээр бүтээлд зүйр үг, өвөрмөц хэлц гэж алга. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Өвөрмөц хэлц хэрэглэхийн ач холбогдол таныхаар юу вэ?

ГО.АКИМ: -Бидний үеийнхэн өвөрмөц хэлцийг өөрийн мэдэлгүй хэрэглэдэг. Яагаад гэвэл арван үгээр илэрхийлэх утгыг хоёр гурван үгээр дүйлгээд оноочихож буй хэрэг. Үг хэмнэнэ гэдэг чухал. Монголчууд ер нь нурших дургүй. Тухайлбал зүйр цэцэн үг гэдэг чинь өөрөө шүлэг. Уншихад хүртэл хөгжимлөг. Монгол хэлний найруулга зүйн онцлог үүнд л буй. Хэл гэдэг чинь хэрэглээ рүүгээ хэт ойртвол уянгалаг сайхнаа алддаг. Ри багшийн шүлэгт “Хөгжим мэт яруу баясгалант монгол хэл минь” гэсэн мөр бий. Тэр хөгжимлөг чанарыг манай хойч үе алдаж гээх учиргүй, бүр хадгалан хамгаалах ёстой. Залуу байхад би Ри багшийн энэ үгийг цээжиндээ тээн, “Монгол хэлний бичгийн зүй” номынх нь “Дөрөвдүгээр дэвтэр”-ийг ноортол уншиж билээ. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Монгол хэлний найруулах ёсонд суралцъя гэвэл хэн хэнийг унш гэж зөвлөх вэ?

ГО.АКИМ: -Ри багшийг унш. Да багшийг унш. Энэ хоёроос найруулгын ялгаа маш тод харагдана. Да багш энгийн богино өгүүлбэрээр хүүрнэдэг бол Ри багш урт урт өгүүлбэрээр бичдэг. Тэгсэн хэрнээ уншаад бүгд ойлгодог. Пушкин, Толстой хоёрын найруулга бас тийм. Пушкин богино, Толстой урт. Цаашлаад яруу найрагчдаас Пүрэвдорж, Явуухуланг унших хэрэгтэй. Энэ дөрвийг уншаад гүйцчихвэл монголоор аятай сайхан найруулдаг болчихно. Ер нь толгой өөд татахгүй уншиж байж л монгол хэлний найруулах ёсонд суралцана. Гэхдээ бүгдийг нь унш гээд хэлчихвэл үгэнд минь орох хүн үгүй байлгүй!


 ҮЛДЭХҮЙ 


СЭТГҮҮЛЧ: -Та хувьдаа Александр Гриний “Аранзал дарвуулт хөлөг”-ийн орчуулгыг их тоодог. Анх энэ номтой учирсан түүхээ хуваалцаач?

ГО.АКИМ: -Би өөрөө жаахан романтик хүн болохоороо Грин гэдэг зохиолчийг шүтдэг ухаантай. Надад Гриний зузаан түүвэр байдаг юм. Тэндээс “Аранзал дарвуулт хөлөг”-ийг уншаад орчуулахаар шийдсэн. Гэхдээ бүр гурван жил ноцолдсон шүү.

СЭТГҮҮЛЧ: -Гурван жил орчуулна гэхээр ер санаанд буухгүй юм. Нухаад л байсан хэрэг үү?

ГО.АКИМ: -Эргэж засаад л байсан хэрэг. Зассаныгаа бичгийн машин дээр бичнэ, дахиад засна. Ингэсээр гурван жилийг ардаа орхисон хэрэг. “Алые паруса” чинь уянгын тууж. Тэр уянгы нь буулгахгүйгээр, тэр олон үгэнд жин таарсан үгий нь онож шигтгэхгүйгээр яг л монгол зохиол шиг сэтгэлд ойр бууж уншигдахгүй байв.  

СЭТГҮҮЛЧ: -Орос хэл дээрээ уянгалаг уу?

ГО.АКИМ: -Маш уянгалаг. Би өөрөө уянгын зохиолд дуртайг ч хэлэх үү, үнэнхүү догдолж уншсан. Яагаад гэвэл уянга гээч зүйл хүний сэтгэлийг зөөллөдөг, уянга яруу эгшгээр дүүргэдэг.

СЭТГҮҮЛЧ: -“Аранзал дарвуулт хөлөг”-ийг тун саяхан уншсан. Орчуулга нь нягт чигжүү хэрнээ яруу. Орчуулга гараас гарлаа гэдгээ яаж мэдэрдэг вэ?

ГО.АКИМ: -Хамгийн түрүүнд хөгшиндөө уншуулсан. Тэр үед залуу ч байж. Манай хөгшин багш хүн. Уншиж дуусаад гурван өгүүлбэрийг л “Болохгүй байна” гэж хэлэхээр нь эргэж зассан. Мэдээж сэтгэл догдлон уншсан нь ойлгомжтой. Бусдаар бол өөр юу ч хэлээгүй. Тэгэхээр нь би “Орчуулга маань болжээ” гэж дүгнэсэн. Дараа нь Э.Оюун гуай руу яриад “Би ийм нэг тууж орчуулчихлаа. Та нэг хараатах уу” гэсэн. “Ром хотод дэд байснаас хөдөө тосгонд тэргүүн байсан нь дээр” гэх хэлцийг монгол зүйр үгээр орлуулсан нь оновчгүй болжээ гээд эргүүлж эх зохиолынх дагуу болгож өөрчилснөөс өөр засвар хийгээгүй. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Харамсалтай нь энэ тууж олдоход бэрх ном болжээ. Таны орчуулгуудаас олонд хамгийн их хүрсэн “Зуун жилийн ганцаардал”-ыг, таны хувьд өөрөө гойд үнэлдэг “Аранзал дарвуулт хөлөг”-ийг Монголын томоохон хэвлэлийн газрууд шинээр орчуулуулаад, хавтас загварыг нь гоё чамин болгоод хэвлэсэн. Хүмүүс тэдгээр ном руу л хошуурч байгаа харагдах юм. 

ГО.АКИМ: -Сайжруулаад хийж байгаа бол надад гомдох зүйл алга. Харин муужруулчихаад байгаад л гол учир байна. Заримдаа даан ч яавдаа гэж бодогдмоор орчуулгууд таарах юм.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та ер нь эх хэлээ яаж ийм бахтай сайхан эзэмшив ээ? Хөдөө өссөнтэй холбоотой юу?

ГО.АКИМ: -Чи жишээ нь ганшин гэж мэдэх үү?

СЭТГҮҮЛЧ: -Мэдэхгүй.

ГО.АКИМ: -Тэмээний буйл, бурантаг хоёрын хооронд байдаг жижигхэн сурыг ганшин гэж нэрлэдэг. Энэ мэтчилэн нүүдлийн ахуйтай холбогдох үгс, өвгөд хөгшдийн яриа гэдэг чинь хөдөө өссөний хувьд чихэнд хадаад, тархинд хоногшчихож буй хэрэг. Мэдээж хүн бүр хөдөө өсөх албагүй. Хотынхон бол ном унших л хэрэгтэй. Тэр үгнүүд чинь номон дотор явж буй. Мөн толь бичиг сөхдөг бай. Залуу байхад Цэвэл гуайн ногоон толийг навтарга болтол сөхөж харсан. Нэг үг хайж яваад гэнэтхэн сонин үг гараад ирмэгц тэрийгээ хөөгөөд алга болж өгнө. Бараг эхний хайж явсан үгээ мартчихдаг. Үг хөөх, үгийн амтанд орох гэж ойлголт бий. Гэтэл манайхан ер тэгэхгүй юм.

СЭТГҮҮЛЧ: -“Бүдүүн өвс багтахгүй найруулна” гэх Ринчен гуайн үгийг та эшлэх дуртай. Энэ үгний гүн утгыг тайлбарлавал?

ГО.АКИМ: -Ямар ч туршлагатай редактор үг шургуулж дөнгөхөөргүй нягт найруулахыг битүү утгаар егөөдсөн хэрэг. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Монгол хэлний давтагдашгүй онцлог чухам юундаа байдаг вэ? 

ГО.АКИМ: -Монгол хэл яруу эгшиглэнтэй, бараг шүлэг шиг хэл. Ярихад бараг дуу шиг сонсогддог. Уг нь бичгийн хэл, ярианы хэл хоёр тусдаа. Гэвч манайхан бичгийн хэлээ ярианы хэлтэйгээ хутгачихсан. Бичгийн хэл гэдэг чинь яруу тунгалаг. Мөн монгол хэлэнд сондгойруулахгүй байх зарчим гэж байдаг. Нэг өгүүлбэр зургаан үгнээс бүтлээ гэж бодоход гурав гурваараа жингээ хувааж байвал зүгээр. Өгүүлбэрт тэгш хэмийг хадгалах нь чухал. Манай эртний сайн орчуулагч, зохиолчид бичсэнээ чанга дуудаж уншдаг байсан. Тэгж уншвал сондгойрч уу, үгүй юу гэдэг нь мэдэгддэг. Энэ сайхан туршлагыг манай залуучууд хэрэглээсэй. Ялангуяа зохиол бүтээл, сэтгүүлзүй, орчуулга хөөцөлдөж буй залуус.

СЭТГҮҮЛЧ: -Монгол хэлэнд үйл үг голчилдог гэж та дурдсан удаатай. Найруулга сайн болоход юу чухал вэ?

ГО.АКИМ: -Аливаа хэлэнд нэрших, үйлших хоёр хандлага бий. Орос, англи хэл нэрших хандлагатай, нэрээр гол утгаа илэрхийлдэг бол монгол хэл үйлээр. Жишээ нь хоёулаа яг одоо ганц ч нэр үггүйгээр ойлголцож дөнгөнө. Үйлээр яривал богинохон, товчхон, тодорхой, бүх юмыг ойлгомжтой болгодог. Энэ нь өөрөө монгол хэлний онцлог юм. Зурагтын тайлбарлагч давуулалт хийлээ, өргөлт хийлээ, цохилт хийлээ гэхийн оронд давууллаа, өргөлөө, цохилоо гэхэд л бүх юм ойлгомжтой. Тайлбарлагчийг нурших хооронд өндрөө авсан бөмбөг аль хэдийн газарт ойччихно шүү дээ. Гэтэл давууллаа, авлаа, өргөлөө, цохилоо гэж хэлэх нь бөмбөг унахаас ч хурдан. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Сайн орчуулгыг тулгаж сайн харах хэрэгтэй гэж та хэлжээ. Шууд цохож нэрлэвэл ямар ямар зохиолыг тулгаж унш гэж зөвлөх вэ?

ГО.АКИМ: Англи хэлнээс гэвэл Ри багшийн “Үүлэн зардас”-ыг харж болно. Д.Лхамжав гэж хүний орчуулгууд гайгүй. Оросоос гэвэл “Мөнгөн ноён”, “Тарас Бульба” гэсэн нөгөө л хоёрыгоо нэрлэнэ шүү дээ. (Инээв)

СЭТГҮҮЛЧ: -Маркес хөвүүн байхдаа ирээдүйн эхнэр Мерседестэй бүжгийн талбай дээр танилцсан гэдэг. Та гэр бүлийн хүнтэйгээ яаж танилцсан бэ?

ГО.АКИМ: -Бид хоёр чинь Багшийн дээдийн нэг ангийн хоёр. Манай хөгшин сургуульдаа хөөрхөн бүсгүйн тоонд ордог байлаа. Багшийн дээдийн залуучууд нэлээд эргүүлсэн байх шүү. Гэтэл ийм нэг цагаан өвгөнтэй насыг барлаа даа. 
Заримдаа би номоо олдоггүй юм, хөгшин маань л олж өгнө. Хоол унд хийхэд залуудаа ч намайг хөдөлгөөгүй, одоо ч хөдөлгөдөггүй. Намайг юмаа хийж бай л гэдэг. Бас миний бичсэн болгоныг уншдаг. Нэг үгээр миний хамгийн үнэнч уншигч. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Орчуулсан зохиолуудаас тань алинд нь илүү дуртай вэ?

ГО.АКИМ: -За даа, “Аранзал дарвуулт хөлөг”-т л дуртай байх шүү.

СЭТГҮҮЛЧ: -Амьдралынхаа сүүлийн жилүүдийг “тунгалагийн булчирхайн хавдар”-аар шаналж өнгөрөөсөн Маркес “Би дахиж бичихгүй. Одоо би зөвхөн Мерседесийн эр нөхөр... Одоо би түүнд бүрэн харьяалагдана” гэж хэлж байжээ. Хагас зуунаас ч илүүг хамтдаа туулсны хувьд ханьдаа та юу гэж хэлэх вэ? 

ГО.АКИМ: -Хөгшин маань жаахан урт наслаасай л гэж хэлнэ. Урт насалбал би ч бас яваад өгөхийг бодохгүй. 18, 19-тэйдөө ханилан суугаад чиний хэлдгээр хагас зуун жил хамт байлаа. Нээрээ “Зуун жилийн ганцаардал” гэдэг шиг эсрэгээрээ зуун жил ганцаардахгүй амьдрах сан.

СЭТГҮҮЛЧ: -“Зуун жилийн ганцаардал”-ын дүрүүд туулсан амьдралдаа ер харамсдаггүй. Харин таны хувьд?

ГО.АКИМ: -Харамсаад байх зүйл алга даа. Харин залуу байхад арай илүүг хийж болох л байсан. Тэр үед Намын төв хороо гэгчийн огтын хэрэггүй баахан баримт бичиг орчуулж. Түүний оронд хэдэн сайхан өгүүллэг орчуулчихсан бол гэж бодогдох юм. Тэрнээс биш өөр харамсаад байх зүйл алга. 

СЭТГҮҮЛЧ: -Та ер нь өдрийн аль цагт бичиж, орчуулж байна вэ?

ГО.АКИМ: -Өглөө 4-6-ийн үед босоод 10 хүртэл суудаг.

СЭТГҮҮЛЧ: -Та хэдэн жилийн өмнөх нэг ярилцлагадаа “Уран зохиолын орчуулга бараг хийхгүй байх” гэж хэлсэн. Тэгэхээр Камюгийн “Тахал” роман таны хувьд уран зохиолын сүүлчийн орчуулга болж таарч байна уу? Та ер нь “Тахал”-аа орчуулж дуусгав уу?  

ГО.АКИМ: -Нэг бүлэг үлдсэн байгаа. Одоохондоо уран зохиолын ном орчуулсанд орвол Монголын түүх соёлтой холбогдох ном зохиолоос жаахан ч болтугай орчуулъя гэж бодох юм. Гэхдээ л би чинь уянгын юманд дуртай болохоороо Гэтсбиг орчуулъя гэж бодтол аль хэдийн орчуулчихсан байсан. Өөр хэнийг ч билээ дээ, үүнийг л барьж авъя гэтэл өрсөөд аль хэдийн орчуулчихсан байсан. Тэгэхээр өвгөн надад орчуулах зохиол үлдэхгүй нь бололтой! 



ЯРИЛЦЛАГЫН ДАРАА УНШИХ ЭШЛЭЛ

Алтан нарны шижир туяанд далайн ус, Каперна тосгон тэр аяараа умбан байдаг цэлмэг сайхан цагаар Лонгрен умгар дулаахан байшингаасаа цухуйдаггүй шахам мөртлөө салхи шуургатай энэ хэдэн өдөр далайн хөвөөнд очиж, ирийсэн тулгууртай урт тавцан дээр гаран, бүр үзүүрт нь тулж очоод салхинд очис хийсгэн тамхиа удтал татаж, алсад гаран амрыг олон гэсэн юм шиг сүрэг сүргээрээ улангасан давхилдагч хур дэлт үлгэрийн амьтад гэмээр лужир лужир давалгаан шуурга балбан багирлах тэртээ тэнгэрийн хаяа тийш хүрхрэн түрхрэн одохуйяа эргийн усны нүцгэрсэн ёроол буурал хөөс сахруулан үлдэхийг харан харан зогсдог байлаа. Их далай урхиран шуугиж, аварга том давалгаанд нүргэлэн мөргөлдөж, салхины гүйдэл нүдэнд ч үзэгдэм сэнсрээд, хавь орчныг тас шавхуурдан байхад Лонгрений энэлэн шаналсан сэтгэл чил чилсээр бөглөрөн мэнэрч гүн нойронд автах мэт болох билээ.   
       
ЭХ СУРВАЛЖ: Александр Гриний "Аранзал дарвуулт хөлөг" туужаас



Ярилцсан Эрдэнэбаатарын ЭНХЦОЛМОН
Зургийг А.Ренчиндорж

2018 оны 11-р сар



Уг ярилцлага "Хөх толбо" сонины 2018 оны №32, 33-т нийтлэгдсэн.